ყველაზე კარგად შესწავლილი პლანეტა „მარსი“

"მარსი"

(წითელი პლანეტა)
   marsi meoTxe planetaa mzidan. planetas ewoda romauli omis RmerTis
saxeli. is xSirad moixsenieba rogorc wiTeli planeta, mowiTalo
Seferilobis gamo, romelic mis zedapirs Warbi rkinis Jangis gamo aqvs.
marsi terestriuli planetaa. mas Txeli atmosfero aqvs, xolo
zedapirisaTvis damaxasiaTebelia rogroc mTvaris msgavsi dartymiTi
kraterebi, ise dedamiwisaTvis damaxasiaTebeli vulkanebi, xeobebi,
udabnoebi da polaruli yinulis qudebi. marsze aris olimpos mTa,
romelic umaRlesi mTaa mzis sistemaSi. da marsis xeoba, romelic
yvelaze grZeli kanionia. amave dros marsze aRmoCenilia udidesi
dartymiTi krateri romlis sigrZe 10600 km-ia, xolo sigane 8500 km. es
daaxloebiT 4-jer aRemateba aqamde cnobil ududes kraters. amas garda
brunvis periodisa da sezonebis cvlilebis mixedviT is dedamiwis
msgavsia.

fizikuri maxasiaTeblebi
   marsis radiusi daaxloebiT dedamiwis radiusis naxevaris tolia. is
dedamiwas simkvriviTac Camouvardeba, misi moculoba dedamiwis
moculobis 15%, xolo masa 11%. marsis zedapiris farTobi dedamiwis
xmeleTis farTobze odnav naklebia. marsis zedapiris mowiTalo feri
rkinis Jangis (hematitis) siWarbiTaa gamowveuli.
geologia
   Tanamgzavrebis mier mopovebuli monacemebis da aseve marsianuli
meteoritebis kvlevis Sedegad miiCneven, rom marsis zedapiri ZiriTadad
bazaltebisagan Sedgeba. zogierTi monacemebis mixedviT marsis zedapiris
nawili siliciumiT ufro mdidaria vidre tipiuri bazalti. zedapiris
udidesi nawili dafarulia rkinis JangiT.
 
marsis topografiul suraTze dominirebs vulkanuri platoebi (wiTlad) da dartymiTi
auzebi (lurjad)



marsis zedapiri - “marsis gzamkvlevis” mier gadaRebuli suraTi.

გეოგრაფია 



esaa marsze mavali Rover Opportunity-is mier 2006 wels gadaRebuli viqtorias krateris
gamosaxuleba
rogorc ukve aRvniSneT marsis zedapirisaTvis damaxasiaTebelia rogroc
mTvaris msgavsi dartymiTi kraterebi, ise dedamiwisaTvis


vulkanebi, xeobebi, udabnoebi da polaruli yinulis
qudebi.
marsze kraterebis raodenoba Zalzed didia (43000 krateri, romelTa
diametri 5 km-ze metia), amis mizezi albaT aris marsios siaxlove
asteroidebis sartyelTan.
marsze aris olimpos mTa, romelic umaRlesi mTaa mzis sistemaSi. misi
simaRle daaxloebiT 26 km-ia. esaa farisebri vulkani.
 ოლიმპო

aRsaniSnavia aseve marsis xeoba, romelic yvelaze grZeli kanionia. misi
sigrZe daaxloebiT 4000 km-ia, siRrme 7 km. sedarebisaTvis didi kanionis
sigrZe 446 km-ia, siRrme ki 2 km.
amave dros marsze aRmoCenilia udidesi dartymiTi krateri romlis
sigrZe 10600 km-ia, xolo sigane 8500 km. es daaxloebiT 4-jer aRemateba
aqamde cnobil udides kraters.

ატმოსფერო 

   marsma magnituri veli dakarga 4 miliardi wlis win. amito mzis qari
urTierTqmedebs pirdapir ionosferosTan. amis gamo atmosfero Txelia.
atmosferuli wneva 30 paskalidan (olimpos mTaze) 1155 paskalamde
(dablobze). marsis saSualo wneva dedamiwaze 35 km simaRleze wnevis
tolia. wneva marsze dedamiwis wnevis 1%-ze naklebia.
marsis atmosferoSi 95% naxSirorJangia, 3% azoti, 1.6% argoni. mcire
raodenobiT Jangbadi da wylis orTqli da sxva. atmosfero sakmaod
mtvriania, mtvris marcvlebi 1,5 mikronis diametrisaa da atmosferos
moyviTalo-moyavisfro fers aZlevs.
zamTris ganmavlobaSi polusi rCeba sibneleSi. am dros CO2-is 25%-30%
iyineba. zafxulSi mzis Suqze gayinuli CO2 sublimirebs (orTqldeba),
rac iwvevs uZlieres qarebs 400 km/sT siCqariT. am qarebs mtvris da
wylis orTqlis didi raodenoba gadaaqvs.

 

"Rover Opportunity"

 

 

 წყარო

1 comment: